Kastamonu’nun Taşköprü ilçesinde Pompeiopolis Antik Kenti’nde yapılan kazı çalışmalarında bin 700 yıl sonra keşfedilen antik yolun turizme kazandırılması için çalışma başlatıldı.

Roma döneminde yayıldığı alan bakımından Anadolu’nun en büyük kentlerinden biri olan Pompeiopolis Antik Kenti’nde gerçekleştirilen kazı çalışmaları, Kastamonu Müze Müdürlüğünün başkanlığında devam ediyor.

Taşköprü ilçesinin Zımbıllı Tepe mevki’inde yer alan tarihi Paflagonya bölgesinin başkenti Pompeiopolis Antik Kenti’ndeki kazı çalışmalarına Arkeoloji Bölümü Başkanı Dr. Öğretim Üyesi Tayyar Gürdal başkanlık ediyor.

Çalışmalarla ilgili bilgi veren Gürdal, son yaptıkları kazılarda bin 700 yıl sonra keşfettikleri ve 800 yıldır kullanılmayan antik yolun kurtarılmasına yönelik çalışmalar yürüttüklerini söyledi.

“Pompeipolis önemli bir kent, ortaya çıkartılması lazım”

Pompeipolis önemli bir kent olduğuna dikkat çeken Tayyar Gürdal, “Anadolu eşsiz bir coğrafya. Biz ülke olarak, kültür varlıklarımızı hakkıyla ortaya çıkarıp, koruyup, sunabilirsek başka hiçbir şey yapmamıza ihtiyaç yok. Pompeipolis önemli bir kent. Adını kurucusundan alıyor. Pompeius Magnus, Roma’nın Cumhuriyet yönetiminden imparatorluk yönetimine geçiş sürecindeki en önemli siyasi figürlerden biri. Bölgenin Pontus Kralı Mithridates, Roma egemenliğine direnen son komutan. Anadolu’daki bütün krallıklar, Roma’nın egemenliğini kabul ettiklerinde, Pontus Kralı Mithridates bu egemenliği kabul etmiyor ve başkaldırıyor. Hatta Romalılara karşı giriştiği çok kanlı mücadeleler var. Bu direnen komutanı yenmek için gelen komutan da Pompeius Magnus. Mithridates’i yeniyor, ordusunu dağıtıyor, kendisini de başkent Sinope’ye kadar, yani günümüz Sinop’a kadar kovalıyor. Mithridates orada kendisini zehirliyor. Pompeius Magnus, Mithridates’in ölümünü gördükten sonra, onu gömerek geri dönüyor. Ama geri dönerken de bölgeyi kontrol etmek amacıyla burada birkaç önemli kent kuruyor” dedi.

“1700 yıllık ve 800 yıldır kullanılmayan kente girişi sağlayan yollardan birini keşfettik”Kazı çalışmaları ile ilgili konuşan Dr. Gürdal, “İlk dönem kazıları daha çok bilimsel verileri ortaya çıkarmak için yapılmış kazılar. Onun içinde görünürde çok fazla kalıntı yok. Biz geldiğimizde bu görünürlüğü sağlayabilmek için bu yönde hem restorasyon hem de konservasyon çalışmaları ile birlikte sunum çalışmalarına ağırlık verdik. 2 alanda çalışmalarımızı yoğunlaştırdık. Biri kentin tiyatrosu diğeri de kentin konut alanı ve çok nitelikli bir Roma Villası. Roma Villası çalışmaları kapsamında kentin ana yolundan yani Sinop’a bağlanan ve Anadolu’yu doğu batı hattında kuzeyde birbirini bağlayan anayoldan kente girişi sağlayan yollardan birini keşfettik. Bu yol anayoldan villa alanına giriyor ve buradan da kentin kamusal merkezine uzanıyor. Son dönemdeki çalışmalarımız bu yeni keşfettiğimiz yol ve villada gerçekleşiyor. Villamız Milattan Sonra ikinci ya da üçüncü yüzyılda keşfedilmiş ama Milattan Sonra onuncu ya da on ikinci yüzyıla kadar kullanımı devam eden ve bu arada sürekli işlev değiştirse de varlığını devam ettiren bir yapı. İlk inşası çok zengin ve nitelikli villa. Taban döşemeleri ağırlıklı olarak mozaik, bunun büyük bir kısmını ortaya çıkarttık, koruma altındalar. Diğer kısımları da önümüzdeki yıllarda yapılacak kazılarda ortaya çıkartılacak” diye konuştu.

“Tiyatronun neredeyse 10’da 9’luk bölümünün tahrip olduğunu gördük”

Pompeipolis Antik Kenti’nin tiyatrosunun büyük bir bölümünün tahrip olduğunu söyleyen Gürdal, “Tiyatromuz çok nitelikli bir tiyatro. İlk başladığımda tiyatro çalışmalarında yer almıştık. Çok yoğun bir dolgu var. Kazısı çok masraflı. Onun için tiyatrodaki çalışmaları yolu da bulduktan sonra durdurduk. Şu andaki odak noktamız yol ve villa çalışmalarını birlikte sürdürmek. Yoldaki çalışmalarımızda ilginç bir olayla karşılaştık, tiyatro ile bağlantılı olarak. Tiyatro kazılarını gerçekleştirdiğimizde tiyatronun neredeyse 10’da 9’luk bölümünün tahrip olduğunu gördük. Oturma sıralarının sadece 3 sırası var. Geri kalan oturma sıralarının tamamının, bloklarının sökülmüş olduğunu gördük. Sadece alt yapısı duruyor. Bu bloklar nerede diye düşünüyorduk, bu blokların yol çalışması sırasında nerede olduğunu bulduk. Yolun döşeme bloklarının büyük bir bölümü tiyatronun oturma sıraları ve merdiven bloklarından oluşturulduğunu gördük. şeklinde konuştu.

“Önümüzdeki yıllarda villanın ve antik yolun tamamını açığa çıkartacağız”

Pompeipolis Antik Kentindeki kazı çalışmalarının yıl boyunca süreceğini söyleyen Gürdal, “Sadece kazı yaparak ilerlemek mümkün değil. Eğer koruyup onaramıyorsanız kazı çalışması bir tahribat. Biz de koruyup onarabileceğimiz alanları kazıyoruz. Kazısını yaptıktan sonra da onarım koruma çalışmalarını gerçekleştiriyoruz. Türk Tarih Kurumu’nun bu konudaki desteği önemli. Bu destekle hem bütün yıl çalışabileceğiz hem de daha yüksek bir bütçe ile çalışma olanağı bulacağız. Bu bütçelerde yani Tarih Kurumu’nun ve Genel Müdürlüğü’müzün sağladığı bütçeler çok yeterli değil. Ne kadar büyük bütçe ile çalışırsanız o kadar çok iş yapıyorsunuz. Ne kadar çok işçiniz olursa o kadar çok yer açabiliyorsunuz. Buraya geldiğimden beri Kastamonu’nun hem yerel yöneticilerine hem de karşılaşabildiğim Kastamonu’nun ileri gelenlerine bu kazılara destek vermeleri gerektiğini, sponsorluk yapmaları gerektiğini söylüyorum. Sağlam bir sponsora ihtiyacımız var. Bundan önce Çanakkale’de çalışma yapmıştım. 30 yılda yapılacak işi 5 yılda yapmıştık. Bu işi de Kastamonulu bir ailenin şirketinin sponsorluğunda gerçekleştirdik. Dediğim gibi 30 yılda yapacağımız işi 5 yılda yaptık. Ne kadar süreceği bütçe ile doğru orantılı bir durum. Çok büyük bütçelerle çalışırsak daha kısa sürede bitiririz ama çok büyük bütçelerle çalışsak bile en az 100 yıllık işi var” ifadelerini kullandı.

“Pompeipolis Antik Kent’in önüne bir karşılama merkezi yapacağız”

Pompeipolis Antik Kentinin önüne bir karşılama merkezi yapacaklarını anlatan Taşköprü Belediye Başkanı Abdullah Çatal ise, “2006 yılında kazı çalışmaları başlamış, 2021 yılında da senelik statüye alınmıştır. Geçtiğimiz ay Bakanlıkla yaptığımız görüşmelerimizde Pompeipolis’i ören yeri olarak işaretlediler. Bakanımıza ve Genel Müdürümüze bu konuda bizlere vermiş olduğu desteklerden ötürü teşekkür ediyoruz. Burası, ören yeri olduktan sonra Valilik nezdinde, güdümlü bir proje hazırlayarak, Pompeipolis Antik Kent’in önüne bir karşılama merkezi yapacağız. Taşköprü’yü ve Kastamonu’yu turizm anlamında da canlandırmak istiyoruz. Pompeipolis’i tanıtmak yerel yönetimler olarak vazifemizdir. İlçe ekonomisine, il ekonomisine ve ülke ekonomisine katkı sağlamak amacıyla Pompeipolis’e bütün turizm sevenleri bekliyoruz” dedi.

Vedat Yunus İkizoğlu